آزمون های ترومبوفیلیایی

ترومبوفیلیا بیان کننده استعداد فرد به ترومبوز می باشد. این افزایش استعداد، می تواند ناشی از نقص هایی در سیستم انعقاد، فیبرینولیز یا تجمع پلاکتها یا آسیب به اندوتلیوم عروق باشد. حدود ٪۴۰ موارد ترومبوفیلی با زمینه ی ارثی می باشد. ترومبوفیلیایی ارثی به دلیل ایجاد ترومبوز در سیستم گردش خون جفت و رحم و کاهش پرفوزیون می تواند در اوایل یا در اواخر حاملگی موجب سقط گردد.

پاره ای از مشکلات حاملگی از قبیل عدم رشد و یا تاخیر رشد جنین  Placental Abruption به همراه پره اکلامپسی را می توان به جریان خون غیر عادی جفت نسبت داد. در حدود ٪۳۰ از موارد و مشکلات بالینی حاملگی با زمینه ژنتیکی ترومبوفیلیا همراه است، هر چند که حاملگی نافرجام غالبا ناشی از مشکلات ترومبوفیلی مادر می باشد. ولی ترومبوفیلی جنین ناشی از به ارث رسیدن عوامل ترومبوفیلیک از پدر ومادر را نیز نمی بایستی از نظر دور داشت.

آزمون های ذیل در تشخیص ترومبوفیلیا انجام می گردد: پروتئین C . S

پروتئین های C , S هر دو وابسته به ویتامین K بوده و در کبد سنتز می شوند. پروتئین C مهار کننده برخی از فاکتورهای انعقادی بوده و پروتئین S بعنوان یک کوفاکتور برای پروتئین C عمل می کند. کمبود مادرزادی هر دو پروتئین شناخته شده، که می تواند در بروز ترومبوزهای وریدی نقش داشته باشد. میزان پروتئین C و S در خون بروش الابزا قابل اندازه گیری می باشد.

آنتی ترومبین ااا

گلیکوپروتئینی غیر وابسته به ویتامین K می باشد که درکبد تولید شده و مهمترین مهار کننده ترومبین و سرین پروتئازهای انعقادی می باشد. کمبود مادرزادی آنتی ترومبینIII می تواند در بروز ترومبوزهای وریدی نقش داشته باشد. میزان آنتی ترومبینIII بروش الیزا قابل اندازه گیری است.

PT-APTT

این آزمایش ها جهت ارزیابی مسیرهای داخلی و خارجی سیستم های انعقادی انجام می شود. افزایش PT در کمبود فاکتور های مسیر خارجی و نیز در اختلالات انعقادی ارثی، بیماری کبد، کمبود ویتامین K و درمان با وارفارین دیده می شود. افزایش APTT در کمبود فاکتورهای مسیر داخلی و وجود مهارکننده های غیر اختصاصی همانند: LAC (Lupus Anti Coagulant) و در درمان با هپارین دیده می شود.

هموسیستئین و موتاسیون MTHFR (Methylene Tetra Hydro Folate Reductase)

هموسیستئین اسید امینه ای است که از تبدیل متیونین به سیستئین ایجاد می شود و دارای خواص آتروژنیک و پروترومبوتیک می باشد. افزایش میزان هموسیستئین خون در اثر نقص مادرزادی آنزیم های در گیردر متابولیسم این اسید آمینه رخ می دهد که مهمترین آن ها MTHFR می باشد.

شواهد بالینی نشان داده که افزایش هموسیستئین در خون می تواند به عنوان عامل خطر در بروز بیماریهای ترومبوامبولیک وریدی عمل نماید. مهمترین علت ژنتیکی افزایش هموسیستئین در خون ایجاد موتاسیون در آنزیم MTHFR بوده که در طی آن فعالیت آنزیم کاهش می یابد(T mutation) به حرارت حساسی می گردد. هموزیگوت های این موتاسیون (TT) دارای مقادیر افزایش یافته هموسیستئین در خون می باشند که اغلب با کاهش اسید فولیک سرم هم همراه است.

موتاسیون MTHFR با روش PCR قابل تشخیص و شناسایی بوده و میزان هموسیستئین در خون به روش الایزا اندازه گیری می شود.

مو تاسيون پروترومبين (Prothrombin Mutation)

پروترومبین، پیش ساز ترومبین محصول نهایی آبشار انعقادی و پروتئینی وابسته به ویتامین K است که در کبد سنتز می شود. موتاسیون ژن پروترومبین خطر بروز ترمبوزهای وریدی در طی بارداری را افزایش می دهد. ژن پرو ترومبین بر روی کروموزوم ۱۱ واقع شده است. این موتاسیون باعث جانشینی ادنین بجای گوانین در موقعیت ۲۰۲۱۰ ژن پروترومبین شده که بصورت G20210A نشان داده می شود.

در افراد هتروزیگوت برای این موتاسیون، مقدار پروتئین ۳۰ درصد بالاتر از افراد طبیعی است، موتاسیون ذکر شده به روش PCR قابل شناسایی می باشد.

موتاسیون فاکتور ) Vفاکتور لیدن ( G1691A Leiden)

فاکتور لیدن شایعترین علت ترومبوفیلیایی مادرزادی می باشد. فاکتور V در پلاسما به فرم غیر فعال حضور دارد که تحت تاثیر ترومبین به فرم فعال خود در می آید که به نوبه خود کوفاکتور تبدیل پروترومبین به ترومبین می باشد. فاکتور V فعال شده تحت تاثیر پروتئازها ) پروتئین ( C غیرفعال می گردد.

فاکتور V موتاسیون یافته که بعنوان فاکتور لیدن شناخته می شود، کمتر تحت تاثیر پروتئین C غیر فعال می شود و بنابراین فاکتور V فعال بیشتری در گردش خون وجود داشته که به نوبه خود با تولید بیشتر ترومبین زمینه انعقاد را افزایش می دهد. موتاسیون فاکتور V بروش PCR قابل تشخیص و شناسایی است و مقاومت به پروتئین C که در ۹۵-۹۰ درصد موارد بعلت وجود فاکتور لیبدن می باشد به روش سرولوژیک قابل اندازه گیری می باشد.

مو تاسيون فيبرينوژن (Beta-Fibrinogen Mutation )

فیبرینوژن یکی از مهمترین پروتئینهای آبشار انعقادی می باشد که موتاسیون در موقعیت ۴۵۵ ناحیه پروموتری زنجیره بتای آن (G-455A)، باعث افزایش میزان فیبرینوژن شده و خطر ترومبوز را افزایش می دهد. بررسی این سو تاسیون با استفاده از روشهای آنالیز DNA قابل انجام می باشد.

مو تاسيون PAI (Plasminogen Activator inhibitor)

 PAI-1اصلی ترین مهار کننده فعال کننده های پلاسمینوژن در پلاسما می باشد که قادر است به سرعت هم فعال کننده بافتی پلاسمينوژن (PA-t) و هم فعال کننده پلاسمينوژن اوروکینازی (u-PA) را غیر فعال نماید.

1- PAI در کبد و سلول های اندوتلیالی تولید شده و تولید آن تحت تاثیر واسطه های فیزیولوژیک می باشد. PAI-1 مهمترین مهار کننده سیستم فیبرینولیتیک بوده و بنابراین مقادیر افزایش یافته آن با مهار فیبرینولیز ریسک بروز ترومبوز را افزایش می دهد. مقادیر سر می 1- اPA تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی می باشد.

تحقیقات نشان داده پلی مورفیسم ژن PAI-1 در میزان سرمی آن تاثیر می گذارد. افراد دارای ژنوتیب4G/4G بیشترین مقدار PAI-1 و افراد   5G/5Gکمترین مقدار 1-PAl را دارا می باشند. بطوری که میزان 1-PAl در 4G/4G حدود ۲۵ درصد بالاتر از افراد دارای ژنوتیپ 5G/5G می باشد. تعیین ژنوتیپ  PAI-1به روش PCR قابل شناسایی و تشخیص است.

موتاسیون فاکتور XIII V34L))

فاکتور XIII یا فاکتور تثبیت کننده فیبرین، آنزیمی است که در روند تشکیل لخته اتصال بین رشته های فیبرین را انجام می دهد. این فاکتور توسط ترومبین و کلسیم فعال شده و باعث پایداری لخته و مقاومت آن در برابر فیبرینولیز می گردد. موتاسیون در اسیدآمینه سی و چهارم این پروتئین که باعث تغییر والین به لوسین می شود )موتاسیون (V34L، با توجه به تاثیر آن بر ساختار رشته های فیبرینی در لخته، باعث کاهش احتمال ترومبوز می گردد. بررسی این موتاسیون با استفاده از روشهای آنالیز DNA قابل انجام است.

موتاسیون آنتی ژن پلاکتی (HPA-1 Mutation - Glycoprotein PLA1 / PLA2)  )

یکی از عوامل اصلی تجمع پلاکتی در لخته، اتصال پلاکتها و فعال شدن آنها از طریق گلیکوپروتئین سطحی GPIlIa می باشد. این گلیکوپروتئین حاوی اپی توپی به نام آنتی ژن پلاکت انسانی (1-HPA ) یا آنتی ژن پلاکتی(PLA) است کم محل اتصال فیبرینوژن می باشد.

این آنتی ژن دارای دو آلل HPA-1b (PLA2)و HPA-1a (PLA1) است که آلل HPA-1b ناشی از جایگزینی اسید آمینه پرولین به جای لوسین در موقعیت سی و سوم این بیرون می باشد (موتاسیون Leu33Pro یا T196C ) که بروز این موتاسیون باعث می شود تا زمینه ترومبوز در افراد دارای آللHPA-1b بیشتر باشد. بررسی این موتاسیون استفاده از روش های آنالیز DNA قابل انجام می باشد.

پانل آزمون های ترومبوفیلیایی

(455 G>A) Fibrinogen B  Mutation

Factor xlii Mutation (V34L)

PAI Mutation (4G/5G)

MTHFR Mutation (C677T,A1298C)

Prothrombin Mutation (G20210A)

HPA-1 Mutation Glycoprotein PLA1/PLA2

Factor V Mutation (G1691A Leiden)

Homocystein

PT, PTT

AntiThrombin Ill

Protein S,C

کلیه افراد با سابقه ی ترومبوز و بیماران با مشکلات شریانی و یا کلیه زنانی که سابقه ی سقط جنین یا مرگ جنین، پره اکلاپسی شدید، Placental Abruption و یا تاخیر در رشد جنینی دارند، می بایستی از نظر فاکتورهای خطر ترومبوفیلیک کنترل گردند.

نتایج آزمون های مولکولی به صورت Normal,  Heterozygote , Homozygote گزارش می شوند.